Lĩnh Nam Chích Quái: Khảo Luận, Dịch Chú, Nguyên Bản Chữ Hán
Một tác phẩm khảo cứu chuyên sâu về Lĩnh Nam Chích Quái, một trong những tác phẩm văn xuôi tự sự cổ nhất của Việt Nam
Giới thiệu
Lĩnh Nam chích quái là một tác phẩm ghi chép truyện cổ Việt Nam được viết bằng chữ Hán và Nôm, ra đời vào thời Lý-Trần. Sách gồm 2 quyển, 22 truyện, không rõ tác giả, truyền thuyết cho rằng tác giả là Trần Thế Pháp. Cùng với Việt điện u linh, Lĩnh Nam chích quái được xem là một trong những tác phẩm văn xuôi tự sự cổ nhất của Việt Nam còn lưu lại cho tới ngày nay. Ngay từ khi ra đời, tác phẩm đã thu hút sự chú ý của các tác gia thời trung đại, thể hiện qua hàng chục văn bản mang tên Lĩnh Nam chích quái hiện còn. Đồng thời, nó cũng hấp dẫn các nhà nghiên cứu văn học trung đại ngày nay, được thể hiện qua rất nhiều công trình nghiên cứu có giá trị về Lĩnh Nam chích quái.
Khảo luận chuyên sâu
Chuyên luận "Lĩnh Nam chích quái: Khảo luận, Dịch chú, Nguyên bản chữ Hán" được hoàn chỉnh và bổ sung dựa trên Luận án Tiến sĩ Ngữ văn với nhan đề "Nghiên cứu văn bản Lĩnh Nam chích quái" của tác giả Nguyễn Thị Oanh, được hướng dẫn bởi GS.TS. Nguyễn Ngọc San và cố PGS. Đặng Đức Siêu, và được Hội đồng Quốc gia chấm luận án Trường Đại học Sư phạm Hà Nội thông qua vào ngày 22 tháng 10 năm 2005.
Chuyên luận này tập trung nghiên cứu các bản Lĩnh Nam chích quái hiện đang được lưu trữ tại các Thư viện ở Hà Nội. Với quan điểm coi tất cả các bản Lĩnh Nam chích quái còn lại là đối tượng cần được khảo cứu và xem xét kỹ lưỡng, đặc biệt là mối quan hệ giữa chúng, công trình đã tập trung so sánh, đối chiếu và phân loại Lĩnh Nam chích quái thành các nhóm bản. Tác giả đi sâu tìm hiểu kỹ nhóm bản Lĩnh Nam chích quái được các nhà nghiên cứu đi trước coi là cổ, xác định bản cổ và phác họa quá trình truyền bản của Lĩnh Nam chích quái. Bên cạnh đó, chuyên luận cũng đi sâu lý giải một số đặc điểm ngôn ngữ Hán văn và đặc điểm nội dung trong tác phẩm, so sánh với một số tác phẩm Hán văn thời Lý-Trần.
Bố cục
Chuyên luận được chia thành 3 phần:
Phần I: Nghiên cứu văn bản Lĩnh Nam chích quái
Lời dẫn
Mở đầu
Kết luận
Chương 1: Văn bản học Hán Nôm và văn bản Lĩnh Nam chích quái - Một vài nhận định
Chương 2: Phân loại và phác họa quá trình truyền bản của Lĩnh Nam chích quái
Chương 3: Một số đặc điểm ngôn ngữ của tác phẩm
Chương 4: Địa danh trong Lĩnh Nam chích quái
Chương 5: Một số đặc điểm về nội dung của tác phẩm
Phần II: Phụ lục
Dịch nghĩa - Khảo dị - Chú thích bản Lĩnh Nam chích quái liệt truyện A.2914
Bảng thống kê Địa danh, Nhân danh
Phần III: Nguyên bản chữ Hán
Nguyên bản chữ Hán LNCQ A.2914 hiện lưu giữ tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm
Đánh giá
GS. Nhà giáo nhân dân Nguyễn Đình Chú, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội:
> "Tác giả đã lược bỏ một số thao tác trường ốc của một luận án để tập trung vào những thao tác học thuật cần có đối với một công trình khảo cứu dịch thuật, trong đó có sự khảo sát tất cả văn bản Lĩnh Nam chích quái hiện có, tìm hiểu tình hình nghiên cứu Lĩnh Nam chích quái, củng cố hệ thống thao tác văn bản học cần có để tiến tới lựa chọn hiệu đính xác định một văn bản tương đối chuẩn và tiếp theo là công việc dịch thuật, chú giải. Trong công trình này có sự mở rộng kiến thức về mối quan hệ giữa Lĩnh Nam chích quái với các thư tịch Hán Nôm liên quan đến văn học dân gian có các truyền thuyết và ít nhiều có sự liên hệ so sánh Lĩnh Nam chích quái của Việt Nam với Nhật Bản linh dị ký của Nhật Bản để giúp độc giả thoáng thấy bóng dáng của tính chất đồng văn của văn hoá Việt-Nhật trong văn hoá Đông Á".
GS. TS. Komine Kazuaki, Giáo sư Danh dự Đại học Rikkyo:
> “Dịch giả Nguyễn Thị Oanh là người đầu tiên ở Việt Nam nghiên cứu về chữ Hán - Văn hóa chữ Hán của Đông Á. Đặc biệt, chị là người tiên phong đi vào nghiên cứu Văn học thuyết thoại của Nhật Bản - trọng tâm là nghiên cứu so sánh thuyết thoại chữ Hán của Việt Nam với thuyết thoại các nước Đông Á. Trước đây, chị đã dịch và xuất bản cuốn Nhật Bản linh dị ký 日本霊異記là tập thuyết thoại Phật giáo thời cổ đại của Nhật Bản, được biên soạn vào khoảng đầu thế kỷ thứ 8 và cũng đã dịch và xuất bản nửa trước [Quyển Thượng] và gần đây là nửa sau [Tập Hạ] của phần Bản triều cuốn Kim tích vật ngữ tập 今昔物語集 (Tập truyện kể xưa nay) được coi là đỉnh cao của văn học thuyết thoại Nhật Bản.
> Cùng với kết quả như vậy, chị Oanh đã tập trung hết sức cho việc nghiên cứu với nhiều chủ đề liên quan đến thuyết thoại. Chị cũng đã tham gia diễn giảng và phát biểu ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc và một số nước khác. Các bài viết lần lượt được công bố và là thành phần không thể thiếu trong nghiên cứu Đông Á. Không chỉ có vậy, chị còn nghiên cứu các tác phẩm cổ điển của Việt Nam và mong muốn đi sâu nghiên cứu văn bản, dịch và chú thích các tác phẩm viết bằng chữ Hán và chữ Nôm của Việt Nam. Cách tiếp cận nghiên cứu sâu sắc của chị rất đáng được ngưỡng mộ.
> Cuốn sách lần này của chị Oanh đã giải tỏa cơn khát về nghiên cứu Lĩnh Nam chích quái. Chị đã phát huy tất cả các thành quả nghiên cứu từ việc thu thập đầy đủ dị bản cho đến việc so sánh đối chiếu kỹ lưỡng bản gốc với các dị bản. Hy vọng tác phẩm này sẽ có ảnh hưởng lớn đến việc nghiên cứu thuyết thoại Hán văn Đông Á từ nay về sau.”
Kết luận
Chuyên luận "Lĩnh Nam chích quái: Khảo luận, Dịch chú, Nguyên bản chữ Hán" là một công trình nghiên cứu chuyên sâu, cung cấp một cái nhìn toàn diện về tác phẩm Lĩnh Nam chích quái, từ việc phân loại các dị bản, xác định bản cổ, phân tích ngôn ngữ và nội dung tác phẩm cho đến việc dịch chú và cung cấp nguyên bản chữ Hán. Đây là một tài liệu quý báu cho các nhà nghiên cứu văn học, lịch sử và văn hóa Việt Nam, đồng thời cũng là một nguồn thông tin phong phú cho những ai muốn tìm hiểu về văn học cổ truyền của dân tộc.
