Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh: Chuyên Khảo Đầu Tiên Nghiên Cứu Toàn Diện Một Tác Phẩm Thiền Tông Kinh Điển
Giới thiệu về tác phẩm Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh
Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh là một tác phẩm luận thuyết triết học Phật giáo Thiền tông, được sáng tác bởi Hải Lượng Ngô Thì Nhậm vào năm 1796. Được xem là một tác phẩm khó đọc, khó nắm bắt, tác phẩm đòi hỏi người đọc phải có nền tảng vững chắc về Phật học và Thiền học để có thể thấu hiểu hết những tư tưởng uyên áo, vi diệu ẩn chứa trong đó. Ngay cả tên gọi của tác phẩm cũng là một vấn đề cần được tìm hiểu kỹ càng để lý giải một cách tường minh.
Hải Lượng Ngô Thì Nhậm là một danh sĩ tài hoa, một nhà nho lỗi lạc với kiến thức uyên bác. Đồng thời, ông cũng là một thiền gia am hiểu tư tưởng Thiền Phật. Gần cuối đời, sau khi vua Quang Trung tạ thế, ông từ giã chốn quan trường, về Thăng Long, thành lập Bích Câu thiền viện cùng các đạo hữu tu thiền, và viết sách để truyền bá tinh thần nhập thế hộ quốc an dân của Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử, do Phật Hoàng sáng lập từ cuối thế kỷ thứ XIII.
Cấu trúc độc đáo của Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh
Kết cấu của Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh có thể nói là rất độc đáo. Tác phẩm được tạo nên bởi nhiều người tham gia, mỗi người đảm nhiệm một nội dung riêng biệt xoay quanh trục tư tưởng cốt lõi của phần Chính văn. Điểm đặc biệt là tác phẩm được chia thành nhiều phần, bao gồm: Chính văn, Thanh dẫn, Thanh chú và Thanh tiểu khấu.
Chính văn mang tên Đại chân Viên giác thanh, trình bày cốt lõi tư tưởng của 24 thanh do Hải Lượng viết. Tư tưởng trong các thanh của chính văn chịu ảnh hưởng và in đậm dấu ấn của tư tưởng Kinh viên giác, một bộ kinh Đại thừa Phật giáo.
Thanh dẫn là phần dẫn nhập, có nhiệm vụ giới thiệu chung nội dung từng thanh, do em ruột của Hải Lượng là Hải Huyền Ngô Thì Hoàng viết.
Thanh chú là phần chú thích, giảng giải nội dung từng thanh, do hai người bạn của Hải Lượng là Hải Âu Vũ Trinh và Hải Hòa Nguyễn Đăng Sở viết.
Thanh tiểu khấu là phần tóm tắt nội dung từng thanh, do Hải Điền Nguyễn Đàm (cháu ruột của đại thi hào Nguyễn Du) viết.
Giá trị học thuật và nghệ thuật của Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh
Chuyên khảo "Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh: Nghiên cứu về một tác phẩm luận thuyết Thiền tông" được Đại đức Tiến sĩ Thích Hạnh Tuệ biên tập lại từ luận án Tiến sĩ của mình, đã được Hội đồng chấm luận án cấp Nhà nước đánh giá cao về mặt học thuật.
Chuyên khảo được dàn dựng thành năm chương, mỗi chương tập trung vào một khía cạnh riêng biệt của tác phẩm:
Chương Một: Giới thiệu tổng quan những thành tựu nghiên cứu về văn học Phật giáo Việt Nam và về tác phẩm Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh.
Chương Hai: Trình bày bối cảnh xã hội, văn hóa, tư tưởng ở nước ta thế kỷ XVIII; giới thiệu các tác giả của tác phẩm Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh, cũng như tìm hiểu quá trình hình thành văn bản.
Chương Ba: Tìm hiểu giá trị nội dung tư tưởng của tác phẩm.
Chương Bốn: Tìm hiểu giá trị hình thức nghệ thuật của tác phẩm.
Chương Năm: Chỉ ra vị trí và đóng góp của tác phẩm trong lịch sử tư tưởng Phật giáo Việt Nam, cụ thể là dấu ấn của Kinh viên giác trong tác phẩm; sự kế thừa và phát triển tư tưởng Thiền phái Trúc Lâm đời Trần và vị trí của tác phẩm trong bộ phận văn học Phật giáo Việt Nam thời trung đại.
Kết luận:
"Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh: Nghiên cứu về một tác phẩm luận thuyết Thiền tông" của Đại đức Tiến sĩ Thích Hạnh Tuệ là một chuyên khảo đầu tiên nghiên cứu đầy đủ, chuyên sâu và toàn diện về luận thuyết triết học Phật giáo Thiền tông Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh của Ngô Thì Nhậm và các đạo hữu. Công trình khoa học này là một đóng góp giá trị cho kho tàng nghiên cứu về văn học Phật giáo Việt Nam.
Review:
Chuyên khảo "Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh: Nghiên cứu về một tác phẩm luận thuyết Thiền tông" là một công trình nghiên cứu nghiêm túc, đầy đủ và sâu sắc. Tác giả đã thể hiện sự am hiểu sâu sắc về Phật học, Thiền học, lịch sử văn hóa Việt Nam, cùng với kỹ năng phân tích và tổng hợp tài tình.
Chuyên khảo không chỉ mang tính học thuật cao, mà còn được viết bằng ngôn ngữ dễ hiểu, dễ tiếp cận, giúp cho độc giả, kể cả những người không chuyên về Phật học, có thể hiểu rõ hơn về nội dung và ý nghĩa của Trúc Lâm Tông Chỉ Nguyên Thanh.
Với những giá trị khoa học và văn hóa to lớn, chuyên khảo này hứa hẹn sẽ là tài liệu quý báu cho các nhà nghiên cứu, giảng dạy và sinh viên, cũng như những người quan tâm đến văn hóa, Phật giáo Việt Nam.
